در سال‌های اخیر، یافته‌های حوزه اقتصاد رفتاری نشان داده‌اند که تصمیم‌گیرندگان مالی تحت تأثیر سوگیری‌ های شناختی قرار می‌گیرند و این امر می‌تواند به انتخاب‌های غیرمنطقی نسبت به مدل‌های کلاسیک اقتصادی منجر شود. مطالعات مختلف حاکی از آن است که سوگیری‌های شناختی جزو مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. به‌عنوان مثال، سوگیری اطمینان بیش از حد در بین مدیران مالی رایج است و بر چگونگی پیش‌بینی‌ها و تخصیص دارایی‌ها اثر می‌گذارد.

صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر

سوگیری‌ اطمینان بیش از حد (Overconfidence)

سوگیری‌ اطمینان بیش از حد به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن افراد توانایی، دانش و صحت پیش‌بینی‌های خود را بیش از اندازه واقعی ارزیابی می‌کنند. در بازارهای مالی، سرمایه‌گذاران دچار این سوگیری ممکن است احساس کنند مهارت و اطلاعاتشان بسیار بالاست و از این رو نسبت به ریسک‌ها بی‌توجه باشند. مطالعات نشان داده‌اند حجم معاملات در میان سرمایه‌گذارانی که اعتماد به نفس بیشتری دارند به طور چشمگیری بالاتر است؛

به طوری‌که افرادی با اطمینان بیش از حد بیشتر، فعالیت معاملاتی بیشتری انجام می‌دهند. این رفتار می‌تواند به معاملات افراطی و نوسان قیمتی بی‌مورد در بازارها منجر شود. همچنین، سوگیری اطمینان بیش از حد در مدیران سازمانی نیز مشاهده می‌شود و می‌تواند تخمین‌های غیرواقع‌بینانه از بازده پروژه‌ها یا درآمدها را به همراه آورد. در نتیجه، اطمینان بیش از حد، کارایی تصمیمات مالی را کاهش می دهد و باعث ایجاد عدم تعادل و بی‌نظمی در بازار می‌شود.

سوگیری لنگر انداختن (Anchoring)

سوگیری‌ لنگر انداختن زمانی روی می‌دهد که فرد بیش از حد روی نخستین اطلاعات یا نقطه ارجاع (لنگر) متمرکز می شود و در ارزیابی مقادیر جدید تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد، حتی اگر اطلاعات جدید و مرتبط‌تری در اختیار باشد. برای نمونه، در پیش‌بینی‌های اقتصادی مشاهده شد که پیش‌بینی‌های اجماع کارشناسان معمولاً به سمت داده‌های اعلام‌شده در دوره‌های قبلی میل دارند؛ به عبارت دیگر، پیش‌بینی‌ها به مقادیر گذشته نزدیک می‌مانند و داده‌های جدید کمتر لحاظ می‌شوند.

این سوگیری باعث می‌شود که ارزش‌گذاری دارایی‌ها یا برآورد متغیرهای اقتصادی بر پایه لنگرهای اولیه باشد و اطلاعات بعدی به اندازه کافی وزن داده نشوند. به‌عنوان مثال، اگر یک تحلیلگر مالی قیمت هدف یک سهم را بر اساس قیمت پایانی روز گذشته فرض کند، ممکن است وقتی خبر جدیدی منتشر می‌شود از بازنگری سریع در تحلیل خود خودداری کند. به‌طور کلی، لنگر انداختن منجر به خطاهای پیش‌بینی قابل پیش‌بینی و تصمیمات نادرست در تخصیص منابع مالی می‌شود.

سوگیری تاییدی (Confirmation Bias)

سوگیری تاییدی به تمایل افراد برای جستجو، تفسیر و یادآوری اطلاعاتی اطلاق می‌شود که باورها و فرضیات قبلی‌شان را تأیید می‌کند و از اطلاعاتی که با دیدگاه‌شان مغایر است، چشم‌پوشی می‌کنند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذارانی که این سوگیری را دارند، برای اثبات درستی استراتژی‌های خود از شواهد موافق استفاده می‌کنند و حاضر نیستند باورهای اولیه‌شان را در مواجهه با شواهد مخالف تغییر دهند. در نتیجه، این افراد معمولاً حاضر نیستند موقعیت‌های زیان‌ده را بفروشند و اطلاعات هشداردهنده را نادیده می‌گیرند.

برای مثال، اگر سرمایه‌گذاری فکر کند خرید سهام یک شرکت ایده‌آل بوده است، ممکن است صرفاً به گزارش‌ها و تحلیل‌هایی توجه کند که پیش‌بینی صعود قیمت را می‌دهند و هشدارهای نزول قیمت را حذف کند. مطالعات نشان می‌دهد سوگیری تاییدی می‌تواند توضیح‌دهنده خطاهایی مانند «اثر تمایل به نگهداری سهام زیان‌ده» باشد، به نحوی که سرمایه‌گذاران به رغم روند نزولی، همچنان به امید سودآوری قبلی به دارایی خود چسبیده‌اند. این امر باعث کاهش دقت تصمیمات مالی و کارایی بازار می‌شود، زیرا اطلاعات جدید به نحو صحیحی در رفتار سرمایه‌گذار منعکس نمی‌شود.

زیان‌گریزی (Loss Aversion)

سوگیری زیان‌گریزی بر اساس نظریه چشم‌انداز (Prospect Theory) تعریف می‌شود و بیان می‌دارد که از نظر احساسی زیان‌های مالی قوی‌تر از سودهای معادل احساس می‌شوند. به عبارت دقیق‌تر، درد ناشی از یک کاهش مالی حدوداً دو برابر لذت ناشی از یک کسب سود هم‌ارز است. اثر زیان‌گریزی باعث می‌شود سرمایه‌گذاران هنگام مواجهه با فرصت‌های سودآور نسبت به پذیرش ریسک محتاط باشند و در عین حال هنگام مواجهه با گزینه‌های زیان‌ده به‌دنبال جبران زیان بروند. این موضوع یکی از دلایل بروز پدیده «عدم تمایل به تحقق زیان» است؛ به نحوی که افراد از فروش دارایی‌های زیان‌ده طفره می‌روند تا بر احساس زیان غلبه کنند. از سوی دیگر، زیان‌گریزی می‌تواند چرایی پدیده‌هایی مانند اثر تصاحب (Endowment effect) و تعصب به وضعیت فعلی را توضیح دهد.

همچنین، مبنای زیان‌گریزی تبیین می‌کند که چارچوب‌بندی منفی مسائل (مثلاً به صورت جریمه یا ضرر) معمولاً اثربخش‌تر از چارچوب‌بندی مثبت (مثلاً پاداش یا سود) است. به عنوان مثال، ارائه یک فرصت سرمایه‌گذاری به شکل «اجتناب از ضرر ۵٪ در صورت عدم سرمایه‌گذاری» اغلب تأثیر بیشتری بر تصمیم‌گیری دارد تا ارائه آن به شکل «کسب ۵٪ سود در صورت سرمایه‌گذاری». این نوع اثر چارچوب‌بندی (Framing Effect) باعث می‌شود حتی با وجود یک موضوع مالی یکسان، نحوه بیان مسئله نحوه ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار را تغییر دهد.

صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر

سوگیری‌ نمایندگی (Representativeness)

سوگیری نمایندگی زمانی رخ می‌دهد که فرد احتمال یا ویژگی یک رویداد را بر اساس شباهت آن به یک الگوی شناخته شده برآورد می‌کند، بدون توجه به آمار پایه (Base rate) یا احتمال واقعی وقوع. به‌عبارت دیگر، افراد بر اساس شباهت ظاهری یک گزینه با نمونه‌های موفق گذشته قضاوت می‌کنند. برای مثال،

سرمایه‌گذاری ممکن است یک شرکت نوپا را صرفاً به این دلیل که شباهت‌هایی به شرکت‌های موفق تاریخی دارد، بسیار مستعد رشد فرض کند. این قضاوت نادرست از روی شباهت سطحی (بدون توجه به سایر اطلاعات آماری) می‌تواند منجر به پیش‌بینی‌های نادرست و انتخاب‌های سرمایه‌گذاری پرریسک شود. در اقتصاد، این سوگیری اغلب باعث ایجاد داستان‌های قابل اعتماد اما گمراه‌کننده درباره پیش‌بینی‌های آینده می‌شود و می‌تواند یکی از عوامل شکل‌گیری حباب‌های دارایی باشد.

سوگیری‌ در دسترس بودن (Availability)

سوگیری در دسترس بدان معناست که افراد بیشتر به اطلاعاتی اتکا می‌کنند که به سهولت در ذهنشان قابل دسترس یا مشهور است، و اطلاعات کمتر مشهود را کم‌اهمیت تلقی می‌کنند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران به تجربیات یا اخباری که به تازگی رخ داده یا شیوع بیشتری داشته، وزن بیشتری می‌دهند. در واقع،

تحقیقات نشان داده است سوگیری در دسترس باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به اطلاعات آسان‌تر و در دسترس‌تر متکی شوند و سایر گزینه‌ها را کنار بگذارند. مثلاً پس از یک بحران مالی ناگهانی یا رکود بازار، بسیاری از سرمایه‌گذاران ممکن است احتمال وقوع رویدادهای منفی را بیش از حد در نظر بگیرند چرا که خاطره تلخ رویداد اخیر در ذهنشان برجسته است. این سوگیری می‌تواند منجر به تصمیمات هیجانی و بازده‌های زیر انتظاری شود، زیرا بازارهای مالی بر مبنای چند داده اخیر قضاوت می‌شوند.

اثر چارچوب‌بندی (Framing Effect)

اثر چارچوب‌بندی اشاره دارد به این‌که تصمیم افراد تحت تأثیر نحوه بیان یا چارچوب‌بندی اطلاعات قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، زمانی که همان گزینه‌های مالی با جملات یا چارچوب‌های مختلف ارائه شوند، رفتار انتخابی افراد تغییر می‌کند. برای مثال، سرمایه‌گذاری که یک پیشنهاد را در قالب اجتناب از ضرر و زیان می‌بیند ممکن است ریسک‌پذیری بیشتری از خود نشان دهد تا زمانی که همان پیشنهاد در قالب کسب سود ارائه شود. تأثیر چارچوب‌بندی در تصمیمات اقتصادی بسیار مورد توجه قرار گرفت،

چرا که چارچوب‌بندی اطلاعات، چه به‌صورت مثبت (سود) و چه منفی (ضرر)، می‌تواند رفتار ریسک سرمایه‌گذار را به‌طور قابل توجهی تغییر دهد. مطالعات نیز نشان داده‌اند هنگامی که مسائل مالی به صورت «کسب سود» چارچوب‌بندی می‌شوند، سرمایه‌گذاران معمولاً رفتار محافظه‌کارانه‌تری از خود نشان می‌دهند، اما در چارچوب «اجتناب از زیان» تمایل به ریسک‌پذیری بالا می‌رود.

صرافی فلامک یک صرافی در شهر تورنتو کاناداست که با 20 سال سابقه کاری در عرصه تبدیل ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال فعالیت می کند. شما میتوانید بر روی کلیک روی این متن آدرس مارا پیدا کرده و جهت تماس با کارشناسان فلامک با شماره تلفن  14168561234+ تماس حاصل فرمائید.