پیدایش صندوق‌های بین‌ المللی مانند صندوق بین‌ المللی پول (IMF) و بانک جهانی (World Bank) نقطه عطفی در نظم اقتصادی بین‌ المللی قرن بیستم بود. هدف این نهادها برقراری ثبات مالی، تسهیل بازسازی پس از جنگ و تأمین منابع برای توسعه اقتصادی کشورها تعیین شد. بررسی چرایی و چگونگی شکل‌گیری این نهادها به درک بهتر ساختارها، عملکردها و چالش‌های نظام مالی بین‌المللی کمک می‌کند.

صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر

زمینه تاریخی و دلایل تأسیس

تجربه‌های تلخ دهه ۱۹۳۰ (رکود بزرگ) و آشفتگی اقتصادی بین‌المللی پس از دو جنگ جهانی نشان داد که بازارهای ملی به‌تنهایی قادر به مدیریت شوک‌های بزرگ نیستند. مشکلات ارزی، محافظه‌کاری تجاری و بی‌ثباتی نرخ‌های تبدیل، روند بازسازی اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم را پیچیده می‌کرد. برای جلوگیری از تکرار فروپاشی تجاری و مالی و برای تسهیل همکاری اقتصادی بین دولت‌ها، ضرورت ایجاد نهادهایی که بتوانند هماهنگی سیاست‌های پولی و مالی را پشتیبانی کنند، آشکار شد.

کنفرانس برتون وودز و نقش آن در شکل‌گیری نهادها

در تابستان ۱۹۴۴ نمایندگان ۴۴ کشور در کنفرانس «برتون وودز» گرد هم آمدند تا چارچوبی برای نظام مالی پساجنگ تدوین کنند. نتایج این کنفرانس شامل توافق‌هایی درباره تثبیت نرخ‌های تبدیل و ایجاد سازوکارهای بین‌المللی برای مدیریت تراز پرداخت‌ها و فراهم‌آوردن اعتبارات برای بازسازی بود. از این کنفرانس دو نهاد کلیدی بیرون آمد: صندوق بین‌المللی پول با مأموریت نظارت بر ثبات ارزی و کمک به کشورهای دچار تراز پرداخت منفی، و بانک جهانی (در قالب بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه) با مأموریت اعطای وام برای بازسازی و پروژه‌های توسعه‌ای.

اهداف و ساختار اولیه IMF و World Bank

IMF با مأموریت اصلی تضمین ثبات نرخ‌های ارزی، تسهیل تجارت بین‌الملل و ارائه کمک‌های موقتی به کشورهای با کسری تراز پرداخت تشکیل شد. ساختار صندوق بر پایه عضویت کشورها و سهمیه‌بندی رأی‌ها بنا شد تا منابع لازم برای کمک به اعضا فراهم آید.
بانک جهانی در ابتدا برای تأمین منابع لازم جهت بازسازی اروپای آسیب‌دیده از جنگ و سپس حمایت از پروژه‌های زیربنایی در کشورهای در حال توسعه مأموریت یافت. مرجعیت فنی، تأمین مالی بلندمدت و تضمین سرمایه‌گذاری از وظایف اصلی بانک جهانی بود.

تحولات ساختاری و عملکرد در دهه‌های بعد

در دهه‌های پس از تأسیس، نقش‌ها و ابزارهای این نهادها توسعه یافت. بانک جهانی از بازسازی اروپا به تمرکز بر توسعه اقتصادی کشورهای کم‌درآمد روی آورد و برنامه‌های فنی، آموزشی و زیرساختی را گسترش داد. صندوق بین‌ المللی پول علاوه بر مدیریت تراز پرداخت‌ها، در طراحی سیاست‌های پولی و مالی مشاوره داده و ابزارهایی مانند تخصیص SDR (حقوق برداشت ویژه) را برای تقویت ذخایر بین‌ المللی ایجاد کرد. همچنین در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ رهیافت «شرط‌گذاری» برای تسهیل وام‌ها رواج یافت که هم حمایت‌کنندگان و هم منتقدان زیادی داشت.

دستاوردها و نقش در بازسازی و توسعه

این نهادها در بازسازی پس از جنگ، تثبیت نظام‌های ارزی و تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی در کشورهای در حال توسعه نقش محوری داشته‌اند. دسترسی به منابع مالی و دانش تخصصی بانک جهانی پروژه‌های بزرگی را ممکن ساخت و IMF در دوره‌هایی از بحران‌های ارزی و بانکیِ کشورها به عنوان آخرین وام‌دهنده عمل کرد که مانع فروپاشی سریع‌تر نظام‌های پرداخت بین‌المللی شد.

نقدها و چالش‌ها

با وجود دستاوردها، هر دو نهاد با نقدهایی مواجه‌اند: ساختار رأی‌دهی که به نفع کشورهای ثروتمند است، شرط‌گذاری‌های سخت‌گیرانه سیاستی که گاهی باعث آسیب اجتماعی می‌شود، مسائل شفافیت و پاسخگویی، و ادعاهایی درباره نافذ بودن طرح‌ها بر حاکمیت اقتصادی ملی. همچنین تطبیق با چالش‌های جدید مانند نابرابری، تغییرات اقلیمی و آشفتگی مالی جهانی، نیازمند بازنگری در ابزارها و مأموریت‌هاست.

چشم‌انداز و نیاز به اصلاحات

برای افزایش مشروعیت و اثربخشی، اصلاحات راهبردی پیشنهاد می‌شود: افزایش نقش و سهم کشورهای درحال‌توسعه در تصمیم‌گیری، بهبود شفافیت و پاسخگویی، و انطباق سیاست‌ها با اهداف توسعه پایدار و کاهش فقر. همچنین استفاده از ابزارهای نوین مالی و همکاری نزدیک‌تر با نهادهای منطقه‌ای می‌تواند کارآمدی را افزایش دهد.

صرافی فلامک یک صرافی در شهر تورنتو کاناداست که با 20 سال سابقه کاری در عرصه تبدیل ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال فعالیت می کند. شما میتوانید بر روی کلیک روی این متن آدرس مارا پیدا کرده و جهت تماس با کارشناسان فلامک با شماره تلفن  14168561234+ تماس حاصل فرمائید.