مهیار کاظمی نژاد
۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴
در بسیاری از کشورها، استفاده از چند ارز هم‌زمان (دو- یا چند‌ارزی) به دلایل اقتصادی، سیاسی، تاریخی و جغرافیایی رایج است.
در این مقاله ضمن مرور انواع الگوهای چند‌ارزی، به بررسی چهار دسته اصلی انگیزه‌ها می‌پردازیم:
کاهش هزینه‌های تراکنش و تسهیل تجارت، مهار تورم و بی‌ثباتی ارزی، حفظ استقلال سیاست پولی و اهداف سیاسی، و عوامل تاریخی و جغرافیایی. همچنین با ذکر مثال‌های معروف از کشورها و نظام‌های چند‌ارزی، چگونگی بکارگیری این استراتژی و پیامدهای آن را توضیح خواهیم داد.
صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر
انواع چند‌ارزی
ارز رسمی و غیررسمی
گاهی دولت‌ها ارز خارجی را به‌عنوان «پول قانونی» در کنار ارز ملی اعلام می‌کنند که به آن رسمی می‌گویند؛ مانند پاناما با دلار آمریکا.
>>در موارد دیگر شهروندان به‌صورت خودجوش دارایی‌های مالی خود را به‌ارز خارجی نگهداری می‌کنند (currency substitution غیررسمی) تا ریسک کاهش ارزش پول ملی را کاهش دهند.
تمام‌ارزی و نیم‌ارزی
تمام‌ارزی (Full currency substitution): کشورهایی مانند اکوادور، السالوادور و زیمبابوه در پی بحران‌های شدید اقتصادی، ارز خارجی (عمدتاً دلار آمریکا) را به‌طور کامل جایگزین پول ملی کردند.
نیم‌ارزی (Partial substitution): در برخی کشورها مانند آرژانتین و پرو، شواهدی از نگهداری بخش قابل‌توجهی از سپرده‌ها یا معاملات به‌صورت دلار دیده می‌شود؛ که ممکن است گام میانی برای تمام‌ارزی باشد.
دلایل اقتصادی
کاهش هزینه‌های تراکنش و تسهیل تجارت
استفاده از یک ارز جهانی یا مشترک، هزینه تبدیل پول را کاهش می‌دهد و در نتیجه مبادلات تجاری میان کشورها را تسهیل می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهد کشورهای دارای ارز مشترک، حجم تجارتشان با یکدیگر به‌طور معناداری افزایش می‌یابد.
مهار تورم و بی‌ثباتی ارزی
در شرایط تورم بالا یا کاهش شدید اعتبار ارز ملی، پناه بردن به یک ارز خارجی قدرتمند می‌تواند نوسانات قیمتی را کنترل و انتظارات تورمی را مهار کند.
مطالعات IMF نشان می‌دهد کشورهایی با تمام‌ارزی تجربه تورم کمتری نسبت به اقتصادهای دارای ارز ملی داشته‌اند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی
ثبات ارزی و حذف ریسک نوسان نرخ ارز، اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را جلب کرده و هزینه تامین مالی را کاهش می‌دهد.
در نتیجه، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در اقتصادهای دو‌ارزی یا تمام‌ارزی اغلب بالاتر است.
دلایل سیاسی و راهبردی
حفظ استقلال سیاست پولی
برخی کشورها برای جلوگیری از تأثیرگذاری بیش از حد قدرت‌های بزرگ بر سیاست پولی و مالی خود، از ارزهای مختلف استفاده می‌کنند؛ این امر امکان کنترل بیشتر بر نقدینگی و نرخ بهره داخلی را فراهم می‌آورد.
دور زدن تحریم‌ها و ملاحظات ژئوپلیتیکی
کشورهایی که تحت تحریم‌های اقتصادی هستند، با بکارگیری ارزهای ثالث یا پیمان‌های دوجانبه، می‌توانند معاملات بین‌المللی خود را به نحوی انجام دهند که وابستگی به سیستم مالی تحریمی کاهش یابد.
دلایل تاریخی و جغرافیایی
اقتصادهای کوچک و وابسته
اقتصادهای بسیار کوچک که توجیه اقتصادی برای صدور و مدیریت ارز ملی ندارند، اغلب از ارز همسایه یا یک ارز بین‌المللی استفاده می‌کنند؛ مانند لیختن‌اشتاین با فرانک سوئیس.
اتحادیه‌های پولی منطقه‌ای
برخی کشورها در قالب اتحادهای اقتصادی-پولی مشترک (Currency Union) یک ارز واحد را بکار می‌گیرند تا یکپارچگی منطقه‌ای را تقویت کنند؛ مانند منطقه CFA در آفریقا یا پیمان پولی مشترک CMA در جنوب آفریقا.
مثال‌های برجسته
پاناما: از سال ۱۹۰۴، دلار آمریکا را به‌صورت رسمی به‌عنوان پول رایج پذیرفت تا ثبات مالی و تعامل با اقتصاد ایالات متحده را تسهیل کند.
اکوادور و السالوادور: پس از بحران‌های بانکی و افت ارزش پول ملی، برای بازگرداندن اعتماد عمومی، تمام‌ارزی را انتخاب کردند.
زیمبابوه: در دوره‌های هایپر‌تورم، دلار آمریکا و سپس رند آفریقای جنوبی و سایر ارزها به‌صورت غیررسمی در کنار دلار زیمبابوه مورد استفاده قرار گرفتند.
صرافی فلامک
کامنت ها