نرخ بهره (Interest Rate) همان درصدی است که برای استفاده از پول در بازه زمانی معین دریافت یا پرداخت می‌شود؛ مانند نرخ سود سپرده یا نرخ وام بانکی. نرخ تنزیل (Discount Rate) اما معیاری است که برای محاسبه ارزش فعلی جریان‌های نقدی آتی استفاده می‌شود؛ به عبارت دیگر، با نرخ تنزیل معین می‌گوییم «یک ریال در آینده امروز چقدر می‌ارزد». هرچند در برخی متون اقتصادی این دو اصطلاح به‌صورت همپوشان به‌کار می‌روند، اما در کاربردها و مفهوم مالی تفاوت‌های کلیدی وجود دارد.

صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر

نقش و کاربرد هر کدام

نرخ بهره بیشتر در قراردادهای قرض‌دهی، سپرده‌گذاری و سیاست‌های پولی کاربرد دارد؛ بانک‌ها، مؤسسات مالی و دولت‌ها نرخ بهره را برای کنترل عرضه پول و تقاضای وام تعیین می‌کنند. نرخ تنزیل عمدتاً در ارزیابی پروژه‌ها، تعیین ارزش فعلی خالص (NPV)، محاسبه ارزش دارایی‌ها و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود. در مدل‌های ارزش‌گذاری، نرخ تنزیل ریسک‌های زمانی و ریسک‌های بازار را هم می‌تواند منعکس کند.

منبع محاسبه و مؤلفه‌ها

نرخ بهره معمولاً از عوامل بازار پولی، سیاست‌های مرکزی، تورم مورد انتظار و شرایط عرضه و تقاضای اعتبار ناشی می‌شود. نرخ تنزیل می‌تواند شامل نرخ بدون ریسک (مانند نرخ اوراق دولت) به‌علاوه پرمیوم ریسک پروژه یا دارایی باشد. بنابراین:
نرخ تنزیل = نرخ بدون ریسک + پرمیوم ریسک (در بسیاری از موردها).
این تفاوت باعث می‌شود نرخ تنزیل برای ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها شخصی‌سازی شود در حالی که نرخ بهره اغلب عمومی‌تر و کشش‌پذیرتر نسبت به سیاست پولی است.

تفاوت مفهومی در محاسبات مالی

نرخ بهره معمولاً به‌عنوان هزینه پول در زمان فعلی تعبیر می‌شود؛ یعنی اگر امروز پول قرض بگیرید، باید درصد مشخصی اضافه بازگردانید. نرخ تنزیل اما برای «تنزیل» جریان‌های نقدی آینده به ارزش فعلی به‌کار می‌رود. در محاسبه NPV، هر جریان نقدی آتی با نرخ تنزیل مربوطه به امروز بی‌ارزش می‌شود. اگر نرخ تنزیل بیشتر از نرخ بهره باشد، ارزش فعلی جریان‌ها کمتر خواهد شد و پروژه‌هایی با بازده کم نامطلوب می‌گردند.

تأثیر تورم و ریسک

تورم و انتظارات تورمی هر دو نرخ بهره و نرخ تنزیل را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ اما نحوه تاثیر متفاوت است. نرخ بهره اسمی معمولاً با انتظارات تورمی افزایش می‌یابد، در حالی که نرخ تنزیل واقعی بهتر است که تورم را از محاسبه جدا کند (یعنی از نرخ واقعی استفاده شود). همچنین، ریسک نقدشوندگی یا ریسک خاص پروژه در نرخ تنزیل وارد می‌شود ولی در نرخ بهره عمومی بازار همیشه منعکس نمی‌شود.

مثال عددی ساده

فرض کنید جریان نقدی یک پروژه: ۱۰۰ میلیون تومان یک سال بعد. اگر نرخ بهره بازار ۱۰٪ و نرخ بدون ریسک ۵٪ باشد و برای آن پروژه پرمیوم ریسک ۴٪ در نظر بگیریم، نرخ تنزیل = ۵٪ + ۴٪ = ۹٪. ارزش فعلی = 100 / (1 + 0.09) ≈ 91.74 میلیون تومان. اگر برای محاسبه از نرخ بهره ۱۰٪ استفاده می‌شد، ارزش فعلی ≈ 90.91 میلیون تومان — اختلافی که تصمیم سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

رابطه در سیاست‌های پولی و تصمیمات سرمایه‌گذاری

بانک مرکزی با تغییر نرخ بهره سیاست پولی را تنظیم می‌کند؛ این تغییرات می‌تواند انتظارات سرمایه‌گذاران را درباره نرخ تنزیل تغییر دهد، اما لزوماً یک به یک نیست. در شرایط بی‌ثباتی، سرمایه‌گذاران پرمیوم ریسک بیشتری به نرخ تنزیل اضافه می‌کنند حتی اگر نرخ بهره رسمی ثابت بماند. بنابراین تحلیلگران مالی باید هر دو را جداگانه بررسی کنند.

نکات کاربردی برای تحلیلگر و سرمایه‌گذار

در ارزش‌گذاری‌ها از نرخ تنزیل مناسب با ریسک پروژه استفاده کنید، نه صرفاً نرخ بهره بازار.

نرخ تنزیل واقعی و اسمی را از هم تفکیک کنید تا اثر تورم مشخص شود.

برای مقایسه پروژه‌ها از یک معیار استاندارد (مثلاً نرخ بدون ریسک مشابه) استفاده کنید و پرمیوم‌های ریسک را شفاف تعیین نمایید.

حساسیت NPV نسبت به تغییرات نرخ تنزیل را بسنجید (تحلیل سناریو) زیرا کوچک‌ترین تغییرات می‌تواند تصمیم را معکوس کند.

صرافی فلامک یک صرافی در شهر تورنتو کاناداست که با 20 سال سابقه کاری در عرصه تبدیل ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال فعالیت می کند. شما میتوانید بر روی کلیک روی این متن آدرس مارا پیدا کرده و جهت تماس با کارشناسان فلامک با شماره تلفن  14168561234+ تماس حاصل فرمائید.