مهیار کاظمی نژاد
۲۸ مهر ۱۴۰۴
بلاکچین و فناوری دفتر کل توزیعشده (DLT) وعدهٔ حذف اصطکاک، افزایش شفافیت و تسویهٔ سریعتر در بازارهای سرمایه را دادهاند. اما آیا این وعدهها در عمل به معنای «تحول کامل بورس» هستند یا فقط تغییرات مرحلهای و محدود خواهند بود؟ در ادامه شواهد، مزایا، موانع و تجربههای واقعی را بررسی میکنیم.
صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر
بلاکچین چیست و چرا برای بازار سرمایه جذاب است؟
بلاکچین در سادهترین تعریف، یک دفتر کل توزیعشده و تغییرناپذیر است که امکان ثبت تراکنشها را بدون نیاز به اعتماد کامل به یک نهاد مرکزی فراهم میکند. در بازار سرمایه این ویژگیها میتواند منجر به ثبت زمان واقعی مالکیت، کاهش خطاها و دستکاری و ایجاد امکان توکنیزهسازی داراییها شود.
چگونه بلاکچین میتواند بورس را تغییر دهد؟
تسویه نزدیک به زمان واقعی و کاهش ریسک
در سیستم سنتی، تسویه (مثلاً T+2 یا T+3) چند روز طول میکشد و در این بازه ریسک طرف مقابل وجود دارد. بلاکچین میتواند با ثبت آنی مالکیت و اجرای قراردادهای هوشمند، زمان تسویه را به حداقل برساند و ریسک تسویه را کاهش دهد. این موضوع یکی از دلایلی است که نهادهای مالی بزرگ روی DLT تحقیق میکنند.
توکنیزهسازی و خردشدهسازی داراییها
توکنیزهکردن سهام، اوراق یا داراییهای واقعی به سرمایهگذاران خرد امکان میدهد سهمهای کوچکتر و نقدشوندگی بالاتر داشته باشند؛ این پتانسیل برای دسترسی بیشتر سرمایهگذاران و تنوعبخشی جذاب است. گزارشها نشان میدهند که توکنیزهسازی در حال تبدیلشدن از «آزمایش» به پروژههای نهادی است.
کاهش واسطهها و هزینهها
کاهش نیاز به دفتر ثبت متمرکز، تسهیلات تکمیلی و برخی از واسطههای پس از معامله ممکن است هزینههای عملیاتی بازار را پایین آورد؛ البته این کاهش هزینه در عمل بستگی به طراحی، مقررات و هزینههای فنی دارد.
شفافیت و قابلیت ردیابی
ثبت غیرقابلتغییر تراکنشها میتواند اطلاعات قابلاعتماد و قابلردیابی دربارهٔ مالکیت و گردش سهام فراهم کند که برای ناظران و سرمایهگذاران ارزشمند است.
موانع و ریسکها — چرا تحول قطعیت ندارد؟
مسائل فنی و مقیاسپذیری: بار تراکنشی، حریم خصوصی اطلاعات و نیاز به سازگاری با سیستمهای موجود چالشی بزرگ است.
قوانین و مقررات: بازار سرمایه حوزهای بسیار تنظیمشده است؛ تطبیق توکنها با قوانین ارزشگذاری، حسابداری و ضدپولشویی پیچیده است.
حاکمیت و اعتماد: وقتی یک بورس یا نهاد مرکزی بخواهد به DLT منتقل شود، نحوه حاکمیت شبکه، مسئولیت در صورت خطا و بازیابی در رخدادهای فنی باید روشن باشد—تجربهٔ پروژههای بزرگ نشان داده که این موضوع ساده نیست.
تجربههای واقعی — درس از پروژهها
تلاشهای عملی برای جایگزینی یا بهکارگیری DLT در نظامهای پس از معامله وجود داشته است؛ معروفترین نمونه تلاش ASX برای جایگزینی سیستم CHESS بود که با تأخیرها و چالشهای جدی روبهرو شد و نهایتاً با بازخورد نظارتی سختی همراه شد؛ این تجربه نشان داد که پیادهسازی سیستمهای بحرانی بازار روی DLT نیازمند طراحی، حاکمیت و شفافیت فوقالعاده است.
همزمان بورسها و پلتفرمهای دیگری (از جمله بازیگران خصوصی در حوزهٔ توکنیزهسازی و بورسهای بزرگ که پیشنهادهای آزمایشی یا طرحهای حمایتی ارائه دادهاند) در حال بررسی راههایی برای وارد کردن اوراق توکنی شده به بازارهای رسمی هستند.
صرافی فلامک
کامنت ها