مهیار کاظمی نژاد
۱۰ آذر ۱۴۰۴
فناوری بلاک چین که هستهٔ بسیاری از نوآوریهای رمزارزی است، بیش از یک ابزار فنی ساده است؛ این فناوری مبانی ثبت توزیعشده، تغییرناپذیری و اجرای خودکار قراردادها را وارد معماری مالی کرده و در حال بازتعریف روشهای صدور پول، تسویهٔ معاملات، دسترسی به خدمات مالی و مالکیت داراییها است. در ادامه مهمترین نقشها، فرصتها و چالشهایی را که بلاک چین میتواند در مسیر تاریخی نظام مالی جهان ایفا کند، با زیرتیترهای مفصل بررسی میکنیم.
صرافی فلامک معامالت بی واسطه، هزینه کمتر، سرعت بیشتر
شفافیت، قابل ردیابی بودن و کاهش هزینه های میانی
ثبت تراکنشها در دفاتر توزیعشده و عمومی، امکان ردیابی لحظهای و بازبینی سوابق را فراهم میکند؛
این ویژگیها میتوانند تقلب، دستکاری حسابها و هزینههای بررسی را کاهش دهند و کارایی نظارت و تطابق قانونی را بهبود بخشند.
همچنین با خودکار شدن برخی فرایندها از طریق «قراردادهای هوشمند»، نیاز به واسطههای مرکزی در بخشهایی از زنجیرهٔ ارزش کاهش مییابد که میتواند زمان تسویه و هزینهها را پایین آورد.
تسویه سریعتر و تغییر در زیرساخت های بازار (Post-trade)
یکی از وعدههای عملی بلاک چین کاهش زمان و هزینهٔ تسویهٔ اوراق بهادار و ابزارهای مالی پیچیده است؛
مکانیزمهای بلاک چینی میتوانند مالکیت را فوری و بدون نیاز به لایههای متعدد ثبت و تسویه بهروزرسانی کنند که پتانسیل دارد نقدشوندگی و کارایی بازارها را افزایش دهد.
با این حال، تبدیل کامل زیرساخت های سنتی به سیستم های توزیع شده نیازمند تعامل دقیق با قوانین و استانداردهای موجود است.
پول دولتی دیجیتال (CBDC): همپوشانی با بلاک چین و نقش بانکهای مرکزی
بانکهای مرکزی جهان بهسرعت در حال مطالعه و آزمایش اشکال مختلف پول دیجیتال دولتی هستند؛
برخی از طرحها بر استفاده از عناصر دفتر کل توزیع شده (یا فناوریهای مشابه) برای خلق نسخهٔ دیجیتال پول نقد تأکید دارند.
تلاشهای گستردهٔ بانکهای مرکزی نشان میدهد که CBDC میتواند نقش مهمی در تکامل پول رسمی، سرعت پرداختهای بینمللی و دسترسی شهروندان به خدمات پرداخت ایفا کند، اما طراحی دقیق و پیامدهای پولی ـ بانکی آن موضوع بحث و بررسی گستردهای است.
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): نوآوری و محدودیتها
DeFi پلتفرمهایی فراهم میآورد که خدماتی مانند وام دهی، مبادله و تأمین نقدینگی را بدون واسطهٔ سنتی ارائه میکنند؛
این مدل نوید «دسترسی باز» و ترکیبپذیری محصولات مالی را دارد. با این حال شواهد تجربی نشان میدهد که در عمل مشارکت در DeFi اغلب با انگیزههای سفته بازانه بوده و هنوز نقش اثبات شدهای در گسترش فراگیر شمول مالی ایفا نکرده است.
ریسکهای اجرایی، نقص قراردادهای هوشمند و عدم شفافیت ممکن است مانع تبدیل DeFi به نیرویی کاملاً جایگزین در اکوسیستم مالی سنتی شود.
توکنیزاسیون دارایی های واقعی: از بخشیدگی تا سرمایه گذاری خرد
یکی از تأثیرات ملموس بلاک چین، توکنیزاسیون داراییهای واقعی (Real-World Assets) است؛
امکان تقسیم، نمایهسازی و معاملهٔ کسری از داراییهایی مانند املاک، اوراق و صندوقهای سرمایهگذاری با هزینهٔ کمتر میتواند بازارها را دموکراتیکتر کند و نقدشوندگی را افزایش دهد.
ظهور صندوقها و محصولات توکنیزهشده توسط بازیگران بزرگ مؤسسهای نشاندهندهٔ علاقهٔ رو به رشد بازار سنتی به این حوزه است؛
با این وجود مقیاس فعلی هنوز کوچک است و مشکلات قانونی و اطمینان حقوقی باید حل شوند.
ریسکها، حکمرانی و الزامهای نظارتی
گسترش فناوری بلاک چین، همزمان با فرصتها، ریسکهای جدیدی به همراه دارد:
مخاطرات امنیتی (حملات سایبری، خطاهای قرارداد)، ریسکهای سیستمیک ناشی از همتنیدگی با بازار سنتی و ابهامات حقوقی در مورد مالکیت و تضمینهای ناشرین توکن.
ناظران بینالمللی و سازمانهای نظارتی بهصراحت نسبت به برخی مخاطرات هشدار داده و درخواست چارچوبهای نظارتی و شفافیت بیشتر کردهاند؛
مدیریت این ریسکها برای پذیرش گسترده و ایمن بلاک چین در نظام مالی ضروری است.
چشمانداز: همگرایی تکنولوژی و سیاستگذاری
بلاک چین احتمالاً بخشهایی از معماری مالی را بازنوآوری خواهد کرد—از تسویهٔ آنی و توکنیزاسیون داراییها تا مدلهای جدید توزیع اعتبارات—اما تبدیل کامل به اکوسیستمی مبتنی بر دفتر کل توزیعشده مستلزم حل مسائل مقیاسپذیری، حاکمیت، سازگاری قانونی و اثبات منافع اجتماعی است. در نتیجه، مسیر تاریخی بعدی نظام مالی جهان نه یک جایگزینی کامل، بلکه نوعی همگرایی میان نوآوریهای بلاک چینی و مؤسسات و چارچوبهای نظارتی سنتی خواهد بود.
صرافی فلامک
کامنت ها